WP Ważny temat Sponsor wydania
WP Ważny temat Sponsor wydania National Geographic

Boom na AI. Jak polscy naukowcy pomogli zbudować potęgę sztucznej inteligencji

Sponsor wydania National Geographic
Temat sztucznej inteligencji od miesięcy rozgrzewa światowe media. Okazuje się, że polscy naukowcy, wykształceni na rodzimych uczelniach, mieli istotny wpływ na kształt dzisiejszej AI. O polskim wkładzie w rozwój tej szalenie perspektywicznej gałęzi IT rozmawiamy z dr. hab. Aleksandrą Przegalińską, ekspertką ds. sztucznej inteligencji, a w ostatnim czasie również bohaterką cyklu National Geographic "Wielkie Małe Historie".

Kampania kanału National Geographic "Wielkie małe historie" opowiada o niezwykłych Polakach — pasjonatach, odkrywcach, naukowcach — którzy w swoich dziedzinach wiodą prym na skalę światową. Wśród bohaterów akcji są m.in. astrobiolożka dr Agata Kołodziejczyk, nurek wrakowy Tomasz Stachura, a ostatnio również ekspertka ds. AI dr. hab. Aleksandra Przegalińska. Filmy o bohaterach można zobaczyć na YouTube National Geographic

„Stworzysz sztuczny mózg, może coś zrozumiesz o naturalnym" \| dr hab. Aleksandra Przegalińska

Na przełomie 2022 i 2023 r. temat sztucznej inteligencji zdominował opinię publiczną na świecie, głównie za sprawą firmy OpenAI, która udostępniła do powszechnego użytku narzędzie Chat GPT. Choć marka pilnie strzeże tajemnic swojego biznesu, to szybko okazało się, że nad tym przełomowym rozwiązaniem pracowała m.in. grupa Polaków. Jej liderem jest współzałożyciel OpenAI — Wojciecha Zaremba, programista z Kluczborka, który w firmie kieruje działem prowadzącym badania nad rozwojem sztucznej inteligencji, kolejnych edycji GPT.

Aleksandra Przegalińska, ceniona na świecie ekspertka ds. sztucznej inteligencji, zauważa, że polska frakcja w firmie OpenAI jest okazała. - W międzynarodowym zespole OpenAI jest co najmniej 14 osób z naszego kraju. Są to naukowcy wykształceni na polskich uczelniach, którzy nauczyli się programowania w naszym kraju, a dopiero później wyjechali do Stanów Zjednoczonych. W tym gronie bardzo ciekawą osobą jest Jakub Pachocki. To programista, który był liderem rozwoju silnika Chata GPT-4, z którego korzystamy aktualnie — twierdzi Przegalińska.

Autorzy wielu artykułów debatują nad przyszłością sztucznej inteligencji, jednak my postanowiliśmy zapytać Aleksandrę Przegalińską o historię AI, a konkretnie o wpływ Polaków na rozwój sztucznej inteligencji.

Polacy stworzyli fundament AI

By docenić wkład Polaków w AI, należy cofnąć się do początków XX w., czyli na kilka dekad przed skonstruowaniem pierwszego komputera (ten powstał w 1946 r. - przyp. red.). To okres, kiedy na ziemiach polskich działała szkoła filozoficzna lwowsko-warszawska. Przegalińska właśnie ten ośrodek naukowy wymienia jako fundamentalny dla przyszłego rozwoju AI. - Najwybitniejsi członkowie tej szkoły, a mowa przede wszystkim o Janie Łukasiewiczu i Alfredzie Tarskim, w niebywały sposób rozwinęli współczesną matematykę i logikę. Jaki ma to związek z AI? Semiotyka logiczna jest fundamentem jeśli chodzi o rozwój języków formalnych, czyli, innymi słowy, języków programowania — mówi Przegalińska.

- Łukasiewicz opracował sposób zapisu wyrażeń arytmetycznych, który był powszechnie wykorzystywany w późniejszych badaniach w dziedzinie algorytmiki i informatyki — twierdzi ekspertka. Wpływ Alfreda Tarskiego był jeszcze bardziej bezpośredni. Polski naukowiec, nazywany niekiedy jednym z czterech najwybitniejszych logików na świecie, ściśle współpracował z innym uczonym — Alanem Turingiem, uznawanym za ojca sztucznej inteligencji, który szukał odpowiedzi na pytanie, czy maszyny mogą myśleć.

Widzimy, że wbrew aktualnie panującym stereotypom, filozofia może być całkiem praktyczną nauką, a jej związki ze sztuczną inteligencją są bardzo bliskie. - Analiza filozoficzna, która opierała się na matematyce i logice, stanowiła podwaliny pod dalsze rozważania nad tym, czym może być sztuczna inteligencja i myślenie maszynowe. Ja zresztą sama mam kolegów i koleżanki, których poznałam na zajęciach z filozofii analitycznej, którzy w późniejszych latach zaczęli programować, a dziś pracują w ogromnych zagranicznych spółkach — dodaje Przegalińska.

Syntezator mowy IVONA

Przenieśmy się do wczesnych lat 00. Ten głos, świadomie lub nie, zna większość Polaków. Słynny syntezator mowy Ivona (oraz jej męski odpowiednik — Jacek) używany jest na dworcach kolejowych i stacjach metra jako zapowiedź nadjeżdżających pociągów, czy kolejkach do urzędów. Narzędzie potrafi odczytywać dowolny tekst z dokumentów, stron internetowych, stając się doskonałym wsparciem dla osób niepełnosprawnych, szczególnie słabo widzących lub niewidomych.

- Syntezator mowy Ivona to pierwsze poważne podejście do przełożenia tekstu pisanego na mowę. Myślę, że nie doceniamy tego narzędzia, bo kojarzy się ze śmiesznym, nienaturalnym głosem. Tymczasem to technologia, która od początku była przełomowa, a pierwsze jej pierwsza wersja powstała już 2005 r., a więc z perspektywy rozwoju technologicznego bardzo, dawno temu — dodaje ekspertka. W 2010 r. Ivonę docenił Amazon, który najpierw kupił ją, a następnie na tej podstawie stworzył słynnego asystenta domu — Alexę. To niepozorne narzędzie jest jak przyjaciel, który może opowiadać kawały, puszczać muzykę, wyłączać i włączać światło. Alexa obecna jestw 60 mln amerykańskich domów.

- Jeśli pomyślimy o wynalazkach wpływających na rozwój aplikacji będących naszymi asystentami w życiu codziennym, to Alexa była momentem przełomowym. A wraz z nią również Ivona. Mało kto wie, ale Amazon zresztą przeniósł jedno ze swoich biur do Gdańska, by być bliżej twórców Ivony — dodaje Przegalińską.

Mowa Ivony wyprzedziła swoje czasy, a w przyszłości będzie ulepszana. - Amazon rozwija swój nowy projekt Amazon Poly, słyszałam także, że firma pracuje nad swoim odpowiednikiem Chata GPT. Nie mam pewności, jakie będą losy Ivony, na pewno tę syntezę głosu trzeba znacznie unowocześnić. Co mogę jednak powiedzieć, to że z pewnością ten polski wynalazek w znacznym stopniu rozwinął ten rynek — twierdzi.

Aleksandra Przegalińska, ekspertka ds. AI i bohaterka cyklu National Geographic „Wielkie małe historie”.

Aleksandra Przegalińska, ekspertka ds. AI i bohaterka cyklu National Geographic „Wielkie małe historie”.

Źródło: materiały partnera

Wschodzące gwiazdy AI?

W grupie prężnie rozwijających się firm sektora AI jest wiele podmiotów z Polski. Jednym z najpoważniejszych graczy na rynku jest firma Synerise, założona przez Jarosława Królewskiego. Przedsiębiorstwo działające w sektorze AI i Big Data ma na swoim koncie wiele prestiżowych wyróżnień, a w tym roku "Financial Times" umieścił je rankingu najszybciej rosnących spółek na świecie. - Jako nieliczni rozwijamy produkty w zakresie AI, które nie są tylko próbą wdrażania rozwiązań stworzonych przez dużych graczy branży technologicznej, ale budujemy je od zera, będąc w dziedzinie modelowania behawioralnego w czołówce światowej, czego świadectwem są liczne naukowe nagrody w tej dziedzinie, jak również kolejne wybitne osiągnięcia w zakresie ustanawiania referencyjnych wyników w takich dziedzinach jak np. systemy rekomendacji i predykcji — mówi Królewski.

Inną świetnie zapowiadającą się firmą w sektorze AI, którą założył Polak, jest ElevenLab. Marka stworzona w 2022 roku przez Piotra Dąbkowskiego, byłego pracownika Google, zajmuje się współczesną syntezą mowy, wytwarzającą m.in. klony realnych głosów. Narzędzie to, bazując na próbkach dźwiękowych, jest w stanie w wiarygodny sposób skopiować brzmienie dowolnej osoby. Im więcej materiałów bazowych otrzyma algorytm, tym finalny efekt będzie bliższy rzeczywistości.

Przegalińska przyznaje, że produkt ElevenLab może budzić niepokój ze względu na potencjał działalności dezinformacyjnej czy telefonicznych oszustw finansowych. Już teraz algorytmy są w stanie niemal jeden do jednego mówić głosami najsłynniejszych polityków. Ekspertka wskazuje jednak na zalety: - Kusząca jest dla mnie możliwość stworzenia swojego avatara, który bazując na sztucznej inteligencji, będzie mógł mnie na niektórych polach reprezentować, szczególnie gdy mi nie starcza czasu. Narzędzie EleveLab pozwala tworzyć bardziej interaktywne boty, które będą asystować jeszcze lepiej — kończy ekspertka.

Przyszłość AI

Czy sztuczna inteligencja zawładnie światem i człowiek stanie się zbędny? Jak się uczy i rozwija? Masz pytanie z dziedziny AI, na które szukasz odpowiedzi? Zapraszamy do obejrzenia filmu National Geographic z cyklu "Wielkie małe historie", którego bohaterką jest dr. hab. Aleksandra Przegalińska.

„Stworzysz sztuczny mózg, może coś zrozumiesz o naturalnym" \| dr hab. Aleksandra Przegalińska